Wszystkie Twoje wspomnienia, te dobre i złe, nie są sobie równe. To, czy pamiętasz wydarzenie następnego dnia, tygodnia czy po kilku latach, zależy od wielu czynników, z których najważniejszymi są emocje, jakie były z nim związane. Bogate doświadczenia emocjonalne koloryzują nasze pozytywne wspomnienia. Bywają również niebezpieczne w sytuacjach, gdy nasilone, uniemożliwiają nam swobodne funkcjonowanie.
Poznanie zależności między przeżywanymi emocjami i pamięcią pomoże nam określić, dlaczego tak silnie, reagujemy na niektóre wydarzenia.
Czym jest pamięć emocjonalna?
Pozytywne emocje pojawiające się podczas słuchania określonej muzyki lub jedzenia danej potrawy, to uczucia znane większości z nas. Jeśli nawet znajdzie się grupa osób twierdzących, że nie ma podobnych skojarzeń, oznacza to, że niezbyt dokładnie przygląda się funkcjonowaniu swojej podświadomości. Każdy z nas posiada bowiem pamięć emocjonalną, która odpowiada za przywoływanie określonych wydarzeń i powiązanych z nimi emocji.
Jak działa pamięć emocjonalna?
Przypominanie sobie określonych wydarzeń może doprowadzić do odczuwania podobnych emocji jak w przeżywanych niegdyś sytuacjach. Nasz mózg bardzo dobrze zapamiętuje określone wrażenia uczuciowe i doskonale potrafi je przywołać przy ich wspominaniu. Czasami nie zdajemy sobie nawet sprawy z siły drzemiących w nas emocji. Natknięcie się na przedmioty i okoliczności przypominające traumatyczne wydarzenia może spowodować odczuwanie dokładnie tego samego bólu i rozpaczy. Pamięć emocjonalna bywa więc uciążliwa, jeśli chcemy zapomnieć o bolesnych doświadczeniach z przeszłości. Pozbycie się określonych wrażeń emocjonalnych bywa niezwykle trudne. Wszystkie skojarzenia dotyczące przeżyć emocjonalnych są bowiem ?zapisywane” w naszym mózgu, a dokładnie w części zwanej ciałem migdałowatym. Okazuje się, że informacje zawarte w ciele migdałowatym są zapamiętywane o wiele szybciej niż informacje przyswajane przez codzienną pamięć mechaniczną- a więc pamięć, której używamy wtedy, kiedy celowo chcemy coś zapamiętać.
Czy zdajemy sobie sprawę z zapamiętanych treści emocjonalnych?
Pamięć emocjonalna ma to do siebie, że często bywa utajona. Ciało migdałowate oraz cały układ limbiczny tworzą określone połączenia nerwowe podczas różnego rodzaju wydarzeń – tych pozytywnych oraz tych negatywnych. Im silniejsze emocje, tym mocniej ?wejdą” w naszą pamięć emocjonalną i dadzą o sobie znać w podobnych sytuacjach. Często nie jesteśmy więc w stanie zapomnieć o przykrych przeżyciach i być obojętni wobec podobnych wydarzeń. Jeśli braliśmy udział w wypadku samochodowym, każdy huk czy pisk opon może wywoływać u nas dreszcze i natychmiastowo przywoływać przykre wspomnienia. Olbrzymią rolę odgrywają również różnego rodzaju wydarzenia z dzieciństwa, których w wielu przypadkach nie jesteśmy świadomi. Pamięć emocjonalna często jest więc pamięcią utajoną. Możemy zastanawiać się, dlaczego na pewne z pozoru zwyczajne sytuacje reagujemy stresem czy niepokojem i nigdy nie znaleźć na to racjonalnych odpowiedzi. Pamięć naszego ciała, w tym pamięć emocjonalna, w wielu przypadkach zapamiętała przykre incydenty sprzed wielu lat i odzywa się, kiedy znajdujemy się w podobnych okolicznościach. Dziecko, które było źle traktowane przez swoją opiekunkę o niskim zabarwieniu głosu, może stać się dorosłym nieumiejącym wytłumaczyć swojej niechęci do osób o podobnej barwie głosu.
Czy pamięć emocjonalna może pomagać?
Oczywiście, oprócz negatywnych skojarzeń nasza pamięć dysponuje również wieloma skojarzeniami o pozytywnym zabarwieniu emocjonalnym. To dzięki nim możemy w mig poprawić sobie humor, włączając określoną piosenkę lub pijąc ulubiony napój (kojarzące się z dziecięcym poczuciem bezpieczeństwa kakao, czy też owocowa herbata, którą piliśmy podczas radosnych wydarzeń). Oprócz wprawiania się w dobry nastrój oraz przywoływania pozytywnych wspomnień pamięć emocjonalna może pomóc nam uniknąć niebezpieczeństwa. Jeśli zapamiętaliśmy, że dane wydarzenia, osoby, czy też miejsca wywoływane nieprzyjemne stany, będziemy w dużej mierze skłonni wycofać się i zapobiec podobnej sytuacji.